Mirasta denkleştirme davası, bir mirasçının miras bırakanın sağlığında aldığı karşılıksız kazandırmaların, miras payına mahsuben geri verilmesi talebidir. Bu tür davalar, mirasın paylaşımı sırasında, diğer mirasçılar arasındaki eşitliği sağlamak amacıyla açılmaktadır. Türk Medeni Kanunu'nun 669. maddesi, yasal mirasçıların miras bırakan tarafından sağlanan karşılıksız kazandırmaları denkleştirmekle yükümlü olduğunu belirtir.
Mirasta Denkleştirme (İade) Şartları
Mirasta denkleştirme davası açılabilmesi için belirli şartlar yerine getirilmelidir:
Yasal Mirasçıların Lehine Yapılan Kazandırmalar: Denkleştirme talepleri sadece yasal mirasçılara karşı yöneltilebilir. Yasal mirasçı olmayan kişilere yapılan kazandırmalar denkleştirmeye tabi değildir.
Sağlar Arası Kazandırma: Miras bırakanın sağlığında yaptığı kazandırmalar denkleştirmeye konu olabilir. Ölüme bağlı tasarruflar, denkleştirme kapsamına girmez.
Karşılıksız Kazandırma: Kazandırmanın karşılıksız olması gerekmektedir. Bağış amaçlı yapılan kazandırmalar denkleştirmeye tabi değildir, ancak miras bırakanın iradesinin bağış olup olmadığının araştırılması önemlidir.
Miras Payına Mahsuben Yapılma: Kazandırma, miras payına mahsuben yapılmış olmalıdır. Bağış amaçlı yapılmadığı sürece, bu tür kazandırmalar denkleştirmeye tabi tutulur.
İadenin Terekeye Yapılması: İade, davacı mirasçının miras payı oranında değil, terekeye yapılır. Altsoya yapılan kazandırmalar, aksi belirtilmedikçe denkleştirmeye tabidir.
Denkleştirme Yükümlülüğü ve İspat
Altsoya yapılan sağlar arası kazandırmaların denkleştirmeye tabi olmadığını altsoydan mirasçı ispat etmek zorundadır. Diğer yasal mirasçılara yapılan kazandırmaların denkleştirmeye tabi olmadığını varsayılır. Eğer bu tür bir kazandırmanın denkleştirmeye tabi olduğu iddia edilirse, bu iddiayı ispat yükümlülüğü davacıya aittir. Miras bırakanın iradesinin denkleştirmeye tabi olup olmadığının ispatı her türlü delille yapılabilir.
İade Edilecek Malvarlığının Belirlenmesi
İade edilecek malvarlığı yönünden seçim hakkı davalıya aittir. Davalı, ister aynen malı iade eder, isterse bedelini öder. Eğer miras payını aşan bir kazandırma varsa ve bu durum miras bırakanın iradesine dayalıysa, bu durumda aşan kısım için iade talep edilemez. Denkleştirme, kazandırmanın denkleştirme anındaki değeri üzerinden yapılır ve sebepsiz zenginleşme hükümleri uygulanır.
Mirasta Denkleştirme ve Tenkis İlişkisi
Denkleştirme davaları, mirasın paylaşılması tamamlanana kadar zamanaşımına uğramaz. Paylaşım yapıldıktan sonra ise 10 yıllık zamanaşımı süresi başlar. Saklı pay sahibi mirasçılar, miras bırakanın saklı payı ihlal eden tasarruflarına karşı tenkis davası açabilirler. Mirasta denkleştirme davası ile tenkis davası birbirine dönüşmez, ancak davalar bir arada açılabilir.
Mirasta Denkleştirme Davasında İspat Yükümlülüğü
Miras bırakanın altsoyuna sağlığında yaptığı kazandırmalar, aksi belirtilmediği sürece, miras payına mahsuben yapılmış kabul edilir. Altsoyun bu kazandırmanın bağış amacıyla yapıldığını veya iade edilmemesi gerektiğini ispatlaması gerekir.
Denkleştirme Zamanaşımı
Denkleştirme davası, miras paylaşımı yapılana kadar her zaman açılabilir. Eğer paylaşım yapılmışsa, paylaşım tarihinden itibaren 10 yıllık zamanaşımı süresi başlar. Tenkis davası ise farklı olarak, miras bırakanın saklı pay kurallarını ihlal ettiği durumlarda açılabilir ve tenkis talebi için de zamanaşımı süreleri geçerlidir.
Denkleştirme Davalarının Usulü
Mirasta denkleştirme davaları, Türk Medeni Kanunu'nun 669. maddesi ile düzenlenmiştir. Mirasçılar, miras bırakanın sağlığında yasal mirasçılara yaptığı karşılıksız kazandırmaları belirli koşullar gerçekleştiğinde iade etmekle yükümlüdür. Mirasın paylaşılması sırasında, mirasçılar arasında eşitliği sağlamak amacıyla bu tür davalar açılmaktadır.
Sonuç
Mirasta denkleştirme davaları, miras paylaşımı sırasında ortaya çıkabilecek eşitsizlikleri önlemek amacıyla açılmaktadır. Bu davalarda temel hedef, mirasçıların miras bırakanın sağlığında aldığı karşılıksız kazandırmaların, diğer mirasçılara olan sorumluluklarını denkleştirerek adil bir paylaşım sağlamaktır.
Comentários